ساعت گیربکس: قلب تپنده‌ی سیستم انتقال قدرت اتوماتیک
ساعت گیربکس یا Valve Body یکی از پیچیده‌ترین و حیاتی‌ترین اجزای گیربکس اتوماتیک است. این قطعه به عنوان مغز متفکر گیربکس عمل می‌کند و وظیفه کنترل دقیق و هوشمندانه‌ی تعویض دنده‌ها را بر عهده دارد.
چرا به آن ساعت گیربکس می‌گویند؟
نامگذاری این قطعه به ساعت گیربکس به دلیل شباهت عملکرد آن به یک ساعت دقیق است. همان‌طور که ساعت با دقت بسیار بالا زمان را اندازه می‌گیرد و بر اساس آن عقربه‌ها را حرکت می‌دهد، نیز با دقت بسیار بالا سیگنال‌های مختلفی را دریافت می‌کند و بر اساس آن‌ها تصمیم می‌گیرد که کدام دنده باید درگیر شود.
ساختار ساعت گیربکس
از مجموعه پیچیده‌ای از کانال‌ها، سوپاپ‌ها، شیرهای برقی و صفحات کنترل تشکیل شده است. این قطعه به گونه‌ای طراحی شده است که بتواند جریان روغن هیدرولیک را با دقت بسیار بالا کنترل کند.
- بدنه اصلی: بدنه آن معمولاً از آلومینیوم یا چدن ساخته شده و دارای کانال‌های پیچیده‌ای است که روغن هیدرولیک در آن‌ها جریان می‌یابد.
- سوپاپ‌ها: سوپاپ‌ها اجزای متحرکی هستند که مسیر جریان روغن را کنترل می‌کنند. آن‌ها به صورت مکانیکی یا الکتروهیدرولیکی عمل می‌کنند.
- شیرهای برقی: شیرهای برقی اجزای الکترومکانیکی هستند که با دریافت سیگنال از ECU، سوپاپ‌ها را باز و بسته می‌کنند.
- صفحات کنترل: صفحات کنترل وظیفه تنظیم فشار روغن و کنترل جریان روغن به بخش‌های مختلف گیربکس را بر عهده دارند.
عملکرد ساعت گیربکس
عملکرد ساعت گیربکس به صورت بسیار خلاصه به این صورت است که با دریافت سیگنال از ECU خودرو، شیرهای برقی را فعال می‌کند و باعث تغییر مسیر جریان روغن می‌شود. این تغییر مسیر، باعث درگیر شدن یا جدا شدن کلاچ‌ها و در نتیجه تعویض دنده‌ها می‌شود.
مراحل عملکرد:
- دریافت سیگنال: ECU خودرو سیگنال‌هایی مانند سرعت خودرو، موقعیت پدال گاز، دمای روغن و … را دریافت کرده و آن‌ها را به ساعت گیربکس ارسال می‌کند.
- پردازش اطلاعات: با استفاده از این سیگنال‌ها و اطلاعات ذخیره شده در حافظه خود، بهترین دنده را برای شرایط رانندگی انتخاب می‌کند.
- کنترل جریان روغن: با فعال کردن شیرهای برقی، مسیر جریان روغن را تغییر می‌دهد. روغن به سمت کلاچ‌ها و باندهای مورد نظر هدایت شده و باعث درگیر شدن یا جدا شدن آن‌ها می‌شود.
- تنظیم فشار روغن: فشار روغن در نقاط مختلف گیربکس باید به دقت تنظیم شود تا تعویض دنده‌ها به صورت نرم و روان انجام شود. آن با استفاده از صفحات کنترل، فشار روغن را تنظیم می‌کند.
اهمیت ساعت
- عملکرد صحیح : نقش کلیدی در عملکرد صحیح گیربکس ایفا می‌کند. خرابی این قطعه می‌تواند منجر به مشکلات متعددی مانند تعویض دنده دیر یا زودهنگام، لغزش دنده، عدم تعویض دنده و … شود.
- کاهش مصرف سوخت: با انتخاب دنده مناسب در هر شرایط رانندگی، به کاهش مصرف سوخت خودرو کمک می‌کند.
- افزایش عمر مفید : عملکرد صحیح آن باعث می‌شود که سایر قطعات نیز در شرایط بهتری کار کنند و عمر مفید گیربکس افزایش یابد.
علائم خرابی
- تعویض دنده با تأخیر یا ضربه: یکی از رایج‌ترین علائم خرابی ساعت گیربکس، تعویض دنده با تأخیر یا همراه با ضربه است.
- لغزش دنده: لغزش دنده به این معنی است که خودرو در هنگام شتاب‌گیری قدرت کافی را منتقل نمی‌کند.
- عدم تعویض دنده: در برخی موارد، خودرو ممکن است در یک دنده گیر کند و دنده‌ها را تعویض نکند.
- روشن شدن چراغ چک: در صورت خرابی، چراغ چک خودرو روشن می‌شود.
انواع
ساعت‌های گیربکس در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هر کدام دارای ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود هستند. از جمله این انواع می‌توان به ساعت‌های گیربکس مکانیکی، الکتروهیدرولیکی و الکترونیکی اشاره کرد.
توجه: در صورت مشاهده هر یک از علائم خرابی، بهتر است در اسرع وقت به یک تعمیرکار متخصص مراجعه کنید تا مشکل را تشخیص و برطرف کند.
